Netwerkvorming voor zorg aan kwetsbare ouderen in de eerste lijn kost de nodige tijd

In de regio Maastricht heeft de pilot [G]OUD plaatsgevonden om invulling te geven aan innovatie voor kwetsbare ouderen. Tegelijkertijd is er een promotieonderzoek uitgevoerd naar de effecten van [G]OUD op kwaliteit van leven, zelfredzaamheid en patiënttevredenheid. De ogenschijnlijk tegenvallende uitkomsten wakkeren de discussie aan op welke terreinen en op welke termijn er voor de eerste lijn winst valt te behalen bij de zorg voor kwetsbare ouderen.

De afgelopen jaren is er veel geëxperimenteerd in de zorg voor oudere patiënten in een kwetsbare positie. Het door ZonMw geïnitieerde Nationaal Programma Ouderen (NPO) heeft een prikkelende werking gehad om verschillende zorginnovaties van de grond te tillen. Ook de ontwikkeling van de zorggroepen en de manier waarop zij chronische zorg in ketenverband organiseren, heeft gestimuleerd om ouderenzorg (regionaal) op te pakken.
In TP1, de eerste toegekende transitietranche van NPO, is in de regio Maastricht, Heuvelland en Parkstad invulling gegeven aan innovatie voor ouderen in een kwetsbare positie via het zogenaamde [G]OUD-project (Gezond Oud). Dit betrof een gezamenlijk initiatief van het Huis voor de Zorg, GGD Zuid-Limburg, gemeente Maastricht en zorggroepen HOZL en ZIO.

Na afloop van de pilotfase heeft ZIO met behulp van VGZ deze zorgvorm regiobreed kunnen implementeren. In de regio Parkstad was er geen steun vanuit de financier en heeft [G]OUD geen gefinancierde voortzetting gekregen.

In dezelfde periode is, in het kader van NPO, door drs. Mandy Stijnen (promovendus Universiteit Maastricht) een studie uitgevoerd naar de effecten van [G]OUD in termen van kwaliteit van leven, zelfredzaamheid en patiënttevredenheid. De uitkomsten van deze promotiestudie, de ervaringen uit de pilot en de ervaring in de huidige implementatie roepen vragen op. Werkt gestructureerde ouderenzorg geëntameerd vanuit de huisartsenpraktijk? Werkt het op deze manier? Op welke domeinen kan er wel of geen winst worden geboekt?
Deze ervaringen en conclusies zijn wellicht bruikbaar voor beleidsmakers, financiers of andere zorgverleners in de opzet van gestructureerde zorg voor oudere patiënten in een kwetsbare positie.

Het ligt voor de hand de wetenschappelijke uitkomsten als leidraad te nemen om de successen of het ontbreken hiervan te onderbouwen. En juist hier wringt de schoen. De wetenschappelijke uitkomsten van [G]OUD zijn niet positief; op vrijwel elke maat die genomen is, toont de interventiegroep (de patiënten die via [G]OUD in kaart zijn gebracht) versus de patiënten die gebruikelijke zorg ontvingen, nauwelijks tot geen verschil. Deze bevindingen komen overeen met een eerdere studie naar het project “Zorg uit voorzorg” in de Westelijke Mijnstreek. Ook uit andere NPO-evaluaties komen soortgelijke bevindingen voort.