Ze zet zich al haar hele loopbaan in voor de meest kwetsbaren in de samenleving. Ieder mens telt, is de diepe overtuiging van Maria van den Muijsenbergh, de bevlogen bijzonder hoogleraar Gezondheidsverschillen en persoonsgerichte, integrale eerstelijnszorg aan de Radboud Universiteit/Radboudumc in Nijmegen die op 9 maart van dit jaar haar oratie hield.
Een rijk land als Nederland waar de gezondheidsverschillen tussen arm en rijk zo groot zijn, waar de armoede oploopt. Hoogleraar Maria van den Muijsenbergh windt zich erover op. De nieuwe leerstoel geeft haar de kans de groeiende gezondheidsverschillen in Nederland over het voetlicht te brengen. Ze wil zich vooral richten op oorzaak en aanpak.
De tijd is er rijp voor, stelt Van den Muijsenbergh. De kloof tussen arm en rijk krijgt ook politiek steeds meer aandacht. “Veel professionals in de eerste lijn herkennen gezondheidsverschillen wel, maar voelen zich machteloos. Vaak kunnen ze op microniveau veel meer doen dan ze denken.”
Chronische stress
Kennis en vaardigheden zijn daarbij van groot belang. “We weten bijvoorbeeld dat chronische stress een belangrijke factor is bij het ontwikkelen van chronische ziektes. Je lichaam maakt voortdurend hormonen aan die ervoor zorgen dat je hart sneller gaat kloppen en dat je gaat zweten. Dan staat het hele systeem onder druk. Die ‘allostatische belasting’ kan leiden tot bijvoorbeeld suikerziekte of aderverkalking.”
Daarbij zorgt chronische stress er ook voor dat mensen niet meer zo goed kunnen nadenken over langetermijneffecten. Ook het gebrek aan zelfwaardering en zelfvertrouwen speelt een rol. “Onderzoek laat zien dat dit kan leiden tot hoge bloeddruk, suikerziekte en depressies.”
Syndemie
Van den Muijsenbergh introduceert nog een nieuwe term: syndemie. Dit houdt in dat verschillende ziektes vaak samen voorkomen in bepaalde bevolkingsgroepen die te maken hebben met armoede en sociale achterstelling. “Het is daarom belangrijk dat een individuele hulpverlener ook kijkt naar de achterliggende sociale factoren. “Iedereen weet dat roken slecht voor je is, waarom lukt het dan niet om te stoppen? Uit onderzoek blijkt dat gebrek aan zelfvertrouwen hierbij een belangrijk factor is.”
Positieve benadering
Eerstelijnsprofessionals hoeven sociale problemen niet op te lossen, stelt Van den Muijsenbergh, “maar ze kunnen er in de spreekkamer wel actiever naar vragen en doorverwijzen. Ze kunnen ook meer inzetten op een positieve benadering, op het versterken van zelfvertrouwen.”
Auteur: Jessica Maas
Download het volledige artikel hier: