Interview met Matthijs Engering

Zonder gegevensuitwisseling is veilige zorg een illusie

De uitdagingen in de zorg zijn bekend: hoge werkdruk, toenemende zorgvraag en schaarste aan personeel. “Juist daarom moeten ICT-systemen ondersteunend zijn”, stelt Engering. “Zo willen we bijvoorbeeld één actueel medicatieoverzicht kunnen delen met alle zorgverleners. Echter, sinds de overstap van regionale huisartsen naar een ander huisartsinformatiesysteem zijn we gebonden aan oude standaarden en houtje-touwtje koppelingen. Dat leidt tot frustratie, dubbel werk en bovendien risico’s voor de patiënt. Je wilt voorkomen dat een huisarts onbedoeld middelen voorschrijft die wij al gestopt hebben of vervangen.”

Van soepele samenwerking naar terugval in techniek

Tot enkele jaren geleden werkte het grootste deel van de huisartsen en apothekers in de regio Harderwijk met de volledig geïntegreerde oplossing van Medicom, Pharmacom en MijnGezondheid.net. De medicatiegegevens werden volledig gedeeld tussen huisarts, apotheker en patiënt. Het medicatieoverzicht was hierdoor vrijwel actueel, compleet en accuraat. “Dat werkte goed,” vertelt Engering. “We hadden inzicht in elkaars medicatiegegevens en er was vertrouwen dat wat de huisarts zag, overeenkwam met wat de apotheek afleverde.”

Sinds de overstap van de huisartsenzorggroep naar een ander HIS is die integratie echter volledig verdwenen. Het nieuwe systeem maakt geen gebruik van de moderne standaarden zoals HL7, waardoor is teruggevallen op het verouderde EDIFACT-protocol uit 1992. “Daarmee is eigenlijk een stap teruggezet in de tijd,” zegt Engering. “We proberen met oude middelen iets voor elkaar te krijgen wat technisch gewoon niet meer kan.”

Concreet gevaar in de praktijk

Volgens Engering zitten de risico’s in kleine dingen die grote gevolgen kunnen hebben. “Stopberichten bestaan niet in de oude EDIFACT-standaard. Dus als wij in de apotheek een middel stoppen, komt dat niet altijd goed door bij de huisarts. In het huisartsensysteem blijft het medicijn dan vaak gewoon op ‘actief’ staan. Het gevolg is dat een huisarts het opnieuw voorschrijft, terwijl wij het al hebben vervangen of gestaakt. Zo kan een patiënt onbedoeld toch met dubbele of verkeerde medicatie doorgaan. Dat is niet alleen frustrerend, het is ronduit gevaarlijk.” Ook retourberichten die apotheken sturen worden vaak niet goed verwerkt in het HIS van de huisarts. “Sommige huisartsen ploegen zich erdoorheen, maar anderen zeggen simpelweg: wat niet automatisch gekoppeld wordt, zien we wel. Dat kan tot ongewenste gevaarlijke situaties leiden.”

Daar komt bij dat er veel extra werk ontstaat voor zowel apothekers als huisartsen. Engering: “We printen nog steeds lijstjes voor de herhaalservice die huisartsen handmatig moeten overtypen. Dat kost enorm veel tijd, terwijl we allemaal weten dat dit digitaal veel beter kan. Je wordt er echt klaagmoe van: iedereen weet dat het fout gaat, maar de energie om te blijven signaleren is er niet meer. Als je ziet dat doorontwikkeling en digitalisering in andere sectoren wel goed verloopt, frustreert dit nog meer.

Samenwerking en standaarden

De kern van de oplossing ligt volgens Engering in samenwerking en landelijke afspraken. “Het zou ideaal zijn als alle systemen op open standaarden gebaseerd zijn en gegevens centraal beschikbaar worden gesteld. Dan voorkom je dat zorgverleners werken met allerlei verschillende portalen of verouderde koppelingen. Bijkomend voordeel is dat een patiënt hierdoor via één digitale ingang al zijn of haar zorgzaken kan regelen.”

Hij ziet echter dat niet alle leveranciers zich houden aan de normen en standaarden die in de markt inmiddels gewoon zijn. “Zolang systemen niet voldoen aan de landelijke richtlijnen voor gegevensuitwisseling of geen aansluiting hebben op moderne standaarden, blijft samenwerking een uitdaging. Dat maakt de zorg onnodig complex en belemmert de vooruitgang. Leveranciers hebben hier echt een verantwoordelijkheid. Daarnaast moeten gebruikers beseffen wat voor systeem ze in huis halen.

Engering benadrukt dat het niet gaat om de software op zich, maar om het doel: veilige, efficiënte en patiëntgerichte zorg. “Of je nu huisarts, apotheker of wijkverpleegkundige bent; je moet kunnen vertrouwen op dezelfde, actuele informatie. Alleen dan kan de patiënt centraal staan.”

Het betoog van Matthijs Engering benadrukt de noodzaak van duidelijke, breed geaccepteerde normen voor datadeling en gecertificeerde zorg-informatiesystemen die transparant meetbaar zijn op kwaliteit.

Hoe PharmaPartners bijdraagt

PharmaPartners onderschrijft de oproep van Matthijs Engering en draagt actief bij aan betere digitale samenwerking. Sinds vorig jaar is PharmaPartners gestart met de implementatie van Medicatieproces 9.0 (MP9), de nieuwe landelijke standaard voor veilige en gestandaardiseerde medicatie-uitwisseling tussen zorgverleners. De realisatie verloopt zeer voorspoedig, maar qua tempo zijn we afhankelijk van de landelijke kickstart die de invoering van MP9 moet versnellen. De laatste berichten vanuit de kickstartregio’s laten zien dat die kickstart opnieuw wordt uitgesteld, wat betekent dat er nog een lange adem nodig is voordat de volledige uitrol in de praktijk gerealiseerd is.

Ondertussen bereidt Europa met de nieuwe European Health Data Space (EHDS) wetgeving verdere nationale en Europese gegevensuitwisseling voor. Deze wet introduceert nieuwe Europese standaarden voor e-Prescription en e-Dispensing, waaraan alle systemen in 2029 moeten voldoen. Dat lijkt nog ver weg, maar vraagt nu al om voorbereiding, ontwerpaanpassingen en tijdige implementatie bij alle voorschrijvers en apotheken.

Op de korte termijn blijft de volledig geïntegreerde oplossing van Medicom en Pharmacom de meest toekomstbestendige en veilige keuze. Deze oplossing zorgt vandaag al voor een actuele, betrouwbare en efficiënte gegevensuitwisseling tussen huisarts en apotheek; precies de basis die nodig is om straks soepel aan te sluiten op MP9 en/of de toekomstige Europese standaarden.