Op 25 maart stuurden minister Schippers en staatssecretaris Van Rijn een brief naar de Tweede Kamer om deze te informeren over hun plannen rondom preventie in het zorgstelsel. De subtitel luidt ‘Van goede bedoelingen naar het in de praktijk ontwikkelen van resultaten’. Voordat het zover is, moeten er nog wel wat hobbels worden genomen.
Preventie komt terug in vijf wetten. Dat maakt de vertaling naar de praktijk niet eenvoudig. Het betreft de Wet publieke gezondheid (Wpg), de Zorgverzekeringswet (Zvw), de Wet langdurige zorg (Wlz), de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en de Jeugdwet. De uitvoering berust bij twee partijen, namelijk gemeenten en zorgverzekeraars. Beleidsmatig zijn er meerdere departementen betrokken bij preventie. Er is dus ook al geen sprake van een eenduidige verantwoordelijkheid. Hoewel er een interdepartementaal beleidsonderzoek naar een gezonde leefstijl is aangekondigd, is de verbrokkeling van het thema niet bevorderlijk voor goede resultaten.
Preventie is een belangrijke voorwaarde voor gezondheid en de verantwoordelijkheid van individuen. Ieder individu is vrij om wel of geen aandacht te schenken aan gezondheid. Dwangmiddelen zoals boetes en belastingen kunnen gedrag beïnvloeden, maar druisen in tegen het zelfbeschikkingsrecht. Daarnaast levert een ongezonde leefstijl de overheid veel belastinginkomsten op. Denk aan roken, alcoholgebruik en suikerrijke voeding. Rond het preventie-Denk aan roken, alcoholgebruik en suikerrijke voeding. Rond het preventiebeleid van de overheid hangt hierdoor de waas van een dubbele moraal en dat maakt doorpakken lastig.
Problemen en oplossingen
Preventie is een breed maatschappelijk fenomeen, waar veel partijen bij betrokken zijn. Die partijen hebben een gedeelde verantwoordelijkheid en de opbrengst komt vaak niet terecht op de plek waar de kosten worden gemaakt. In de bekostiging schuilen dan ook de grootste problemen. Wat is er aan de hand? Het ontbeert zorgverzekeraars aan de juiste middelen om preventie te stimuleren.
Ook voor gemeenten is preventie een lastig onderwerp. Doordat de effecten pas op langere termijn zichtbaar worden, maken de wethouders en gemeenteraadsleden die zich hiervoor inzetten zelden de positieve resultaten mee in hun politieke carrière. Daarnaast strijdt preventie om de aandacht met andere beleidsterreinen. In de brief dragen Schippers en Van Rijn oplossingen aan. Hoe kansrijk zijn deze? De Eerstelijns hield ze tegen het ligt en doet wat aanvullende suggesties.
Auteur: Jan Erik de Wildt, directeur De Eerstelijns