Het ministerie van VWS geeft in een brief aan de Tweede Kamer (juni 2016) de stand van zaken op het gebied van meerjarencontracten in de gezondheidszorg. De Eerstelijns combineert de uitkomst met onderzoek van NIVEL onder eerstelijnsorganisaties en praktijkervaringen.
Er is geen definitie van een meerjarencontract. Van Dale beschrijft onder contract ‘een schriftelijk vastgelegde overeenkomst tussen minimaal twee partijen’. Bij een meerjarencontract zal het contract dus over tenminste twee jaar gaan. Het contract zelf is vormvrij. Partijen mogen vastleggen wat ze willen. Soms zijn er voorwaarden die door de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) zijn opgelegd in beleidsregels.
VWS geeft aan dat er bij de meeste contracten een bandbreedte is van twee tot vier jaar, maar zonder specificatie per deelsector. NIVEL constateert bij zorggroepen en gezondheidscentra (n=89) dat er vooral tweejarige contracten zijn gesloten. Dit wordt als positief ervaren, omdat meerjarencontracten de administratieve lasten beperken, duidelijkheid kunnen geven aan verzekerden als zorgverzekeraars ze publiceren, ze meer ruimte scheppen voor visie- en zorginhoudelijke gesprekken en het ondernemersrisico voor investeringen en de aanname van personeel verkleinen. Toch is er ook kritiek. Het rekenmodel dat wordt gebruikt bij de onderhandelingen is bij vijftig procent van de respondenten opgelegd door de zorgverzekeraar. Vaak zijn contractuele beperkingen opgelegd aan de inclusie, worden er omzetplafonds gehanteerd, is er geen ruimte voor innovatie of zorgvernieuwing, wordt slechts in beperkte mate indexering toegepast voor bijvoorbeeld CAO-loonstijgingen en worden geen afspraken gemaakt over ‘geld volgt zorg’ bij substitutie. Ook de spelregels zoals enkele jaren geleden opgesteld door de Landelijke Organisatie Ketenzorg met zorgverzekeraars, worden niet of nauwelijks meer toegepast. Toch vinden de meeste organisaties meerjarencontracten aantrekkelijker dan een eenjarig contract, omdat het rust geeft. Dat geldt ook voor zorgverzekeraars die met steeds minder zorginkopers het werk moeten uitvoeren. Meerjarencontracten en standaardisatie met portalen zijn een mogelijkheid om de eigen kosten te beperken.
Voorwaarden voor meerjarencontracten
Zoals bij elke overeenkomst moeten partijen overeenstemming hebben over de inhoud, de vorm en de voorwaarden. Aangezien het voor zorgverzekeraars niet doenlijk is om voor elke organisatie met een eigen contract te werken, kan dit worden opgelost door een standaardovereenkomst te voorzien van een addendum waarin de specifieke voorwaarden of uitzonderingen worden vastgelegd. Hiervoor is het noodzakelijk dat de zorgaanbieders voldoende volume hebben om interessant genoeg te zijn voor de zorgverzekeraar. In dit artikel wordt uiteengezet welke aspecten van belang zijn bij het onderhandelen over en afsluiten van een meerjarencontract.
Auteur: Lex Geerts en Jan Erik de Wildt