Er zijn maatregelen genomen gericht op het aanbieden van passende zorg, bij voorkeur in de leefomgeving van patiënten. Het verplaatsen van ziekenhuiszorg naar de eerste lijn brengt echter extra druk met zich mee voor de al overbelaste eerstelijnszorg. Bovendien is er bij een groeiend aantal complexe zorgvragen sprake van niet-medische problematiek, zoals eenzaamheid of financiële problemen. Er is vastgesteld dat negentig procent van datgene wat mensen nodig hebben om zich gezond te voelen buiten het medische domein ligt. Het verplaatsen van zorg binnen het bestaande zorgsysteem biedt daarom geen duurzame oplossing, maar een totale verandering van het gezondheidssysteem is nodig. Daarin zou gezondheid centraal moeten staan in plaats van ziekte en zouden inwoners en de gemeenschap een grotere rol moeten krijgen en nemen. Gelijkwaardige samenwerking in goed georganiseerde netwerken van inwoners, zorg- en welzijnsprofessionals is hierbij cruciaal.
Het doel van het project Taakverschuiving van de eerstelijn naar burger: samenredzaamheid1
was om de ontwikkeling van integrale en duurzame netwerken tussen inwoners(initiatieven) en zorg- en welzijnsprofessionals te ondersteunen. Ook is onderzocht in hoeverre een betere samenwerking leidt tot het verschuiven van niet-medische en preventievragen van de eerstelijn naar de nuldelijn. Dit project bouwt voort op kennis over de vorming van wijknetwerken, uit het project Sterk Wijknetwerk. In dat project is het 4Vs model van netwerkvorming ontwikkeld.
Methode
Goede samenwerking begint ermee dat men elkaar begrijpt. In het project is daarom in co-creatie met een adviesgroep, bestaande uit inwoners, zorg-, welzijns- en beleidsprofessionals, Wederzijds Begrip ontwikkeld en in de praktijk getest. Deze methode biedt handvaten om het gesprek aan te gaan over begrippen die in een domein overstijgend samenwerkingsverband tot verwarring kunnen leiden.
Daarnaast zijn actie-onderzoekers gedurende vijftien maanden aangesloten bij drie proeftuinen: een kleine kern met overwegend een laag tot gemiddeld inkomen (America), een middelgroot dorp met een gemiddeld inkomen (Brummen) en een multiculturele stadswijk met overwegend een laag inkomen (Presikhaaf Arnhem). In America startte het initiatief vanuit een inwonercoöperatie (bottom-up benadering), in Brummen vanuit een huisarts en in Presikhaaf vanuit een multidisciplinair gezondheidscentrum (beide top-down benadering). De proeftuinen bevonden zich in een verschillend stadium van netwerkontwikkeling, variërend van verkenning tot verdieping. Het eigenaarschap van de (door)ontwikkeling van hun netwerk lag bij de proeftuinen. De ondersteuning door de onderzoekers sloot aan bij de behoefte van de proeftuin. Tegelijkertijd is de netwerkontwikkeling gemonitord door middel van observaties, documentanalyse, dialoog en interviews.
Het hele artikel lezen? Download het hier!