De geschiedenis is duidelijk. Beroepsbeoefenaren die zich niet aanpassen aan nieuwe omstandigheden verdwijnen. Zelfs onaantastbaar gewaande functies hebben het niet gered. Hoe kan de huisarts zich staande houden in een veranderende wereld?
Een illuster rijtje: letterzetter, melkboer, rattenvanger, kolenboer, scharensliep, ijsdrager, koetsier, mijnwerker, hoorspelacteur, telegramkoerier, klompenmaker, schillenboer. De overeenkomst tussen deze beroepen? Verdwenen door de opkomst van een vorm van technologie, veranderende distributie of klantpreferenties. Vooral de technologische evolutie dendert door. Beangstigend of biedt dit juist nieuw perspectief? Wat betekent het voor de toekomst van de huisartsenzorg?
Toekomstvisie achterhaald
In 2014 is de toekomstvisie huisartsenzorg 2022 opgesteld. Woorden als ‘dicht bij huis’ zouden nu al vervangen kunnen worden door een plaats- en tijdonafhankelijk gepersonaliseerd aanbod. En in het verlengde van ‘samenhangende spoedzorg met de ziekenhuizen’ zou anno 2015 de GGZ niet mogen ontbreken. Ook de term ‘de familiedokter’, is feitelijk achterhaald in een tijd dat 37% van de Nederlanders al alleenstaand is en dit naar schatting oploopt tot 44% (CBS 2013). Datzelfde geldt voor een huisartsen EPD, nu het adagium dat de data van de patiënt is dichterbij is dan ooit. En wat te denken van de huisarts als degene die de patiënten diagnostiek afneemt? De zelfbewuste patiënt doet dit gewoon zelf. De meest opvallende waarneming is dat vrijwel alle stellingen en uitgangspunten beginnen met De huisarts… en dan pas de patiënt. Moet dat niet andersom?
De huisarts bestaat niet. Net zo goed als de patiënt en de woonplaats niet bestaan. Dat laatste lijkt het meeste impact te hebben op de positie van de burger: de verschillen tussen verstedelijkte gebieden en rurale krimpregio’s nemen veel sneller toe dan voorspeld. De huisarts in verstedelijkt gebied heeft vooral moeite met gebrek aan overzicht en gebrek aan sociale samenhang. In rurale gebieden slaat de vergrijzing veel harder toe. De mantelzorg die als nieuwe basis voor een minder solidair zorgsysteem is bedacht, ontbreekt op veel plekken. Technologie moet de oplossing bieden. Samenwerking met andere disciplines is daarbij cruciaal.
Zoals Darwin al concludeerde, is adaptief vermogen een levensvoorwaarde. Dat is zeker het geval in een snel veranderende omgeving en geldt ook voor de spil in de eerstelijnszorg: de huisarts.