Bestuurders en managers in de zorg staan geregeld voor de keuze of ze zorgprofessionals betrekken in de besluitvorming of niet. ‘Als er geen draagvlak is, gaat het niet lukken’ is een veelgehoord argument om de achterban wel te betrekken. Maar is dat altijd zinvol?
Wat is participatie eigenlijk? Kort gezegd gaat het om invloed. Daarbij zijn verschillende niveaus te onderscheiden.
- Meeweten: Zorgprofessionals worden geïnformeerd over de besluitvorming.
- Meepraten: Dit betekent dat er op een voorgenomen plan of besluit gereageerd mag worden. De bestuurder wil voorafgaand de mening of reacties van de medewerkers polsen om het plan te toetsen. Het besluit wordt in hoofdzaak door de bestuurder genomen, maar deze kan op basis van de reacties besluiten de plannen aan te passen.
- Meedenken: De zorgprofessionals hebben de mogelijkheid om zélf met een oplossing te komen voor een bepaald vraagstuk, waarbij ze binnen bepaalde randvoorwaarden en kaders moeten blijven. De bestuurder kan nog steeds zelf beslissen en hun oplossing niet overnemen. Maar het mag duidelijk zijn dat medewerkers dan een volgende keer vriendelijk bedanken wanneer de bestuurder hen vraagt om iets uit te werken.
- Meebeslissen: De zorgprofessionals hebben een stem in het nemen van een besluit. De bestuurder kan er niet omheen.
Pluspunten
De voordelen van participatie zijn evident. De kwaliteit van de plannen of besluiten wordt vaak beter doordat er kennis en ervaring wordt toegevoegd. Nieuwe of aanvullende inzichten versterken het idee en het eigenaarschap. Het wordt een idee dat gedragen wordt door management én professionals. Doordat er invloed is, bestaat er een grotere slagingskans.
E = K x A
Het effect (E) van een besluit wordt bepaald door de kwaliteit (K) afgezet tegen de acceptatie (A) van dat besluit.
Effectieve participatie
In tegenstelling tot wat veel mensen denken, gaat het echter niet om ‘maximale’ participatie, maar om ‘effectieve’ participatie. Te veel participatie leidt in de praktijk vaak tot een slepend en weinig effectief besluitvormingsproces. Iedere bestuurder kent daar wel voorbeelden van. Wanneer je als bestuurder rekening houdt met een aantal punten, kun je ervoor zorgen dat minder participatie juist leidt tot effectievere, maar wel breed gedragen besluitvorming.
Auteurs: Makkie Metsemakers (partner ST-Groep) en Jan Erik de Wildt
Download het volledige artikel hier: