“Zingeving is een onderdeel van goede zorgverlening, aandacht voor levensvragen verbetert de kwaliteit van zorg”, aldus geestelijk verzorger Betty Morel. Hoe pak je dat aan? Hoe ga je als zorgverlener om met vragen naar de bedoeling het leven? Hoe herken je ze en wanneer verwijs je naar een geestelijk verzorger?
Ingrijpend
“Levensvragen doen zich voor op scharniermomenten in iemands leven”, zegt Morel. “Wanneer iets ineens niet meer vanzelfsprekend is, komen er automatisch vragen. Waarom gebeurt mij dit? Een naaste die overlijdt, of je krijgt zelf een ernstige ziekte. Maar ook het verliezen van werk kan heel ingrijpend zijn.” Morel is dertig jaar geestelijk verzorger en verbonden aan het Centrum voor Levensvragen Zuidoost-Brabant. De meeste mensen met levensvragen, zegt ze, zijn gebaat bij aandacht en een luisterend oor.
Spiegelen
Levensvragen zitten vaak verpakt in een andere vraag: “Dokter, wat denkt ú ervan?” of “Ik maak me, nu ik zo ziek ben, zorgen over mijn echtgenoot”. Morel: “Mensen zoeken dan zekerheid bij de dokter. Of ze praten liever over hun zorgen voor iemand anders dan over hun eigen vragen en angsten. Als zorgverlener kun je die vraag spiegelen. ‘Wat denkt u zelf? of ‘Maakt u zich misschien ook zorgen over uzelf?’”
Zonder oordeel
Morel hamert erop dat mensen met een levensvraag niet ziek zijn. Levensvragen zijn onderdeel van het leven, stelt ze. “Ga niet te snel naar een ziektebeeld. Denk niet te snel ‘O, die mevrouw is depressief, dus die verwijs ik naar de poh ggz’. Nee, die mevrouw worstelt even met het leven en dat is in haar situatie reëel. Veel meer huisartsen moeten zich dit realiseren, en dat geldt ook voor andere zorgverleners, zoals de praktijkondersteuner of de verpleegkundige.” Voor wie vermoedt dat iemand het moeilijk heeft, is luisteren altijd de eerste stap, zegt Morel. Ze bedoelt daarmee aandachtig luisteren, zonder oordeel en zonder meteen een antwoord te geven. “Laat iemand even zijn of haar verhaal vertellen. Maak even ruimte. In de zorg willen we altijd direct wat dóen. En dat dóen moet je juist even achterwege laten. Luisteren is ook een vorm van ondersteunen.”
Levensvragen
De subsidie voor de inzet van geestelijk verzorgers in de thuissituatie is in 2019 en 2020 toegekend aan de 64 Netwerken Palliatieve Zorg in Nederland. Deze organiseren de geestelijke verzorging vanuit de 38 Centra voor Levensvragen verspreid over het land Aan elk centrum zijn geestelijk verzorgers verbonden die ondersteuning bieden aan palliatieve patiënten en hun naasten en aan vijftigplussers met een zingevingsvraag. Zorgverleners kunnen patiënten verwijzen voor levensvragen naar het centrum, maar ook burgers kunnen direct contact opnemen. Kijk hier voor een centrum in uw regio.
Lees hier meer artikelen van onze partner KOH.
Auteur: Karen Voors