Preventieve groet. Daarmee sluit Joas Duister tegenwoordig standaard zijn e-mails af. Misschien staan de woorden wel symbool voor de steeds bredere stroming in onze maatschappij die een paradigmaverschuiving noodzakelijk acht.
“Bij Menzis vinden we dat in onze samenleving veel nadrukkelijker de slag moet worden gemaakt van ziekte en zorg naar gezondheid en gedrag”, zegt de manager preventie. “Dat betekent: meer aandacht voor een gezonde leefstijl, meer aandacht voor preventie. Het begint bij het ongeboren leven, denk aan het Actieprogramma Kansrijke Start en gaat door tot het honderdste levensjaar, waar bijvoorbeeld valpreventie een groot verschil kan maken.”
Omslag strategie
Zou het vijf jaar geleden denkbaar zijn geweest dat een manager van een zorgverzekeraar ‘preventieve groet’ had verwerkt in zijn e-mailhandtekening en dat het bedrijf nadrukkelijk had ingezet op voorkoming van ziekten? Duister: “Het past in een bredere context; er is een maatschappelijke ontwikkeling op gang gekomen. Ter illustratie: in de kabinetten Rutte I en II toonde VWS-minister Schippers niet of nauwelijks belangstelling voor preventie, terwijl in kabinet Rutte III preventie onderdeel vormt van de portefeuille van staatssecretaris Blokhuis. Menzis heeft ook een dergelijke omslag gemaakt in zijn strategie. Dit is overigens nog geen standaardkeuze, zorgverzekeraars denken en praten verschillend over dit thema.”
Beweging naar voorkant
Verandert Nederland niet van koers, dan blijft de zorgvraag stijgen, komt er geen eind aan de toename van zorgkosten en zijn er onvoldoende zorgverleners om iedereen de gewenste kwaliteit te bieden. Welke rol wil Menzis bekleden op het vlak van preventie? Duister: “Wij hebben de verantwoordelijkheid om kwalitatief goede, betaalbare en voldoende zorg in te kopen voor onze verzekerden. Traditioneel waren we gewend problemen op te lossen in de zorgketen, maar we willen de beweging naar de voorkant maken: onze verzekerden meer interventies aanbieden om gezond te blijven, gezonder te worden of soms zelfs hun ziekte te keren. Daarbij focussen we op vijf ziekten: diabetes mellitus type 2, COPD, depressies, hart- en vaatziekten en overgewicht/obesitas. Deze aandoeningen zijn deels leefstijl-gerelateerd en dus deels te keren en deels te voorkomen door in te zetten op een gezonde leefstijl.”
Gezonde steun in de rug
Duister wijst onder meer op stoppen-met-roken-programma’s die Menzis inkoopt en waarnaar burgers kunnen worden verwezen door de huisarts. “Wij bieden bijvoorbeeld als enige de Allen Carr-methodiek aan: een persoonlijke en oorspronkelijk offline aanpak, die mede dankzij de coronatijd nu ook is te volgen via een weblog. Verder kunnen zowel onze verzekerden als niet bij ons verzekerden meedoen aan het online programma Samen Gezond. Dit draait vooral om bewustwording. Noem het een gezonde steun in de rug. Een chatbot vraagt je bijvoorbeeld: ‘Hoe is uw gezondheid?’ En: ‘Rookt u?’ Als de deelnemer blijkt te roken, krijgt hij te horen wat mogelijke gevolgen zijn en welke handelingsperspectieven er bestaan. ‘Wat zou u eraan kunnen doen? Wat bieden wij u?’ Bij Menzis geloven we in de mix van online en offline om niet alleen de situatie te verbeteren van patiënten met een chronische ziekte, maar ook om bijvoorbeeld mensen te bereiken die in de fase van pre-diabetes en pre-overgewicht zitten.”
Landelijk en regionaal
Burgers stimuleren gezond te leven en zo ziekten te voorkomen. De zorgverzekeraar is zich ervan bewust dat hiervoor breed gedragen initiatieven nodig zijn. Duister: “Wij hebben ons dan ook gecommitteerd aan het Nationaal Preventieakkoord, bedoeld om roken, overgewicht en problematisch alcoholgebruik aan te pakken. Wij zijn blij met dit akkoord, maar hiermee ben je er nog niet. Het is zaak het akkoord door te vertalen in regionale doelen. Daarom zijn wij betrokken bij veel regionale preventieakkoorden, bijvoorbeeld in de Achterhoek. Daarbij spelen niet alleen de usual suspects een rol, zoals het medisch domein, de gemeenten en de GGD, maar ook het maatschappelijk middenveld. Bedrijven bijvoorbeeld. Vele partijen herkennen zich in de ambitie dat we de beweging moeten maken van ziekte en zorg naar gezondheid en gedrag. Ook in de regiobeelden die samen met partijen in de regio maken, is er toenemende aandacht voor preventie en leefstijl. In de Gelderse Vallei bijvoorbeeld.”
Sport en beweging
Over gemeenten gesproken: op welke manier werkt Menzis daarmee samen? “We maken onder meer afspraken op het vlak van beweging en sport”, vertelt Duister. “Wij juichen het toe dat anderhalf jaar geleden de gecombineerde leefstijlinterventie (GLI) in de basisverzekering is opgenomen. De GLI is een intensief traject: mensen worden twee jaar lang begeleid door een hbo-opgeleide leefstijlcoach. Tegelijkertijd weten we dat gedragsverandering heel moeilijk is en dat het risico bestaat dat iemand na die twee jaar terugvalt in oude gewoonten. Dat willen we voorkomen. Daarom maken we afspraken met gemeenten: eerst vergoeden wij de GLI vanuit de basisverzekering, daarna zorgen jullie er met korting of zelfs een gratis lidmaatschap voor dat mensen kunnen blijven bewegen. Want veel mensen met een lage sociaaleconomische status ervaren een financiële drempel richting sport en beweging.”
Armoede en schulden
De zorgverzekeraar maakt met gemeenten ook preventieve een-tweetjes op het gebied van armoede en schulden. Duister: “Wie in de schulden zit, is meestal mentaal niet in staat aan zijn gezondheid te werken. Eerst moet de basis op orde zijn. Daarom spreken wij met gemeenten over vroegsignalering van schulden. Stel, een bijstandsgerechtigde heeft een premieachterstand bij ons. Samen met de gemeente hebben we hiervoor een regeling waarmee de burger uit de problemen komt, grotendeels de schuld afbetaalt en aanvullend verzekerd blijft. Dit geeft lucht en ruimte om aan de gezondheid te werken in plaats van een strafregime waarmee de financiële situatie en vaak ook nog mentale en fysieke gezondheid nog meer verslechtert.”
Barrières
Wat zijn barrières op de weg die Menzis bewandelt richting preventie? “Toch wel weerstand bij huisartsen en ook wel gemeenten”, zegt Duister. “Je hoort dan bijvoorbeeld: ‘We willen dit wel, maar we hebben de middelen niet’. Of: ‘Wat is de businesscase van preventie?’. En ook: ‘Moet een verzekeraar zich hiermee bemoeien, want dat zit toch tegen betutteling aan? Leefstijl is toch iemands eigen verantwoordelijkheid?’ Ik zeg dan: ja, in principe is het de eigen verantwoordelijkheid, maar als het sommige mensen niet lukt, moeten zorg en sociaal domein hen een stapje op weg helpen. Overigens zie ik de zaken langzaam kenteren: mede onder invloed van Covid-19 krijgen huisartsen en gemeenten meer aandacht voor preventie.”
Verzekeraars en preventie
Een andere uitdaging is volgens Duister de afstemming. “Preventie is niet van één partij, het heeft veel eigenaren. Het is een beetje van de verzekeraars, een beetje van de gemeente, een beetje van het onderwijs, een beetje van het Rijk en daar weer een beetje van verschillende ministeries. Die versnippering kan het lastig maken om stappen te zetten met preventie. Ik blijf daarom benadrukken dat we allemaal een verantwoordelijkheid hebben op dit gebied en we ons er niet moeten laten weerhouden stappen te zetten. Daarvoor zijn de gezondheidscijfers simpelweg te ernstig.”
Lees hier deel 4 van de serie.
De hele serie lezen? Hier vindt u het dossier.