In je buurt actief zijn met anderen (dimensie Sociaal Meedoen uit het spinnenweb Positieve Gezondheid; red.) maakt je gezonder, zo stelt zorgverzekeraar Zorg en Zekerheid. Het kan wel tien extra levensjaren opleveren en zorgkosten besparen. “Daarom investeren wij vanaf het begin in Welzijn op Recept”, zegt bestuursvoorzitter Ton van Houten. “Inmiddels kan de huisarts in bijna al ‘onze’ gemeenten mensen doorverwijzen naar een welzijnscoach.” Uit recent onderzoek van Zorg en Zekerheid en het Landelijk kennisnetwerk Welzijn op Recept blijkt dat 80% van de deelnemende huisartsen de ambitie heeft meer welzijnsrecepten uit te schrijven, want ook zij zien de meerwaarde. Het onderzoek is onderdeel van het Masterplan Welzijn op Recept, dat Zorg en Zekerheid samen met het Landelijk kennisnetwerk Welzijn op Recept gaat uitvoeren in zijn regio. Ruim 20% van de Nederlanders heeft psychosociale klachten (Nivel 2018). Zij vullen 20 tot 50% van het spreekuur bij de huisarts en maken veel, soms onnodige, zorgkosten. “Met Welzijn op Recept kunnen huisartsen hun patiënten iets beters bieden”, vervolgt de bestuursvoorzitter van Zorg en Zekerheid, “door niet naar de klacht maar juist naar gezondheid en welbevinden te kijken. Voor psychosociale klachten ligt de oplossing vaak in het sociale en niet in het medische domein. Met Welzijn op Recept ervaart de patiënt meer gezondheid, kwaliteit van leven en geluk en komt hij of zij minder vaak terug naar het spreekuur. Dat betekent: meer tijd voor de huisarts en minder zorgkosten.”
Ervaringen en behoefte
Zorg en Zekerheid stimuleert huisartsen al jaren om aan de slag te gaan met Welzijn op Recept. “Dit voorjaar hebben we onderzoek laten doen onder huisartsen, gemeenten en welzijnsorganisaties in onze regio”, vertelt seniorinkoper Erik Kramer. “We wilden in kaart brengen hoe Welzijn op Recept wordt uitgevoerd. In welke gemeente wil men nog starten met Welzijn op Recept en wie heeft al veel ervaring? Waar loopt men in de regio tegenaan bij het voorschrijven en het doorverwijzen naar de welzijnscoach? Tegelijkertijd wilden we kijken welke behoefte er is aan informatie en ondersteuning. En welke groeiambitie men heeft.”
Ruim 100 huisartsen, welzijnsorganisaties en gemeenten vulden de vragenlijst in. “De meerderheid van de respondenten, zo’n 76%, heeft ervaring met Welzijn op Recept”, vertelt Miriam Heijnders van het Landelijk kennisnetwerk Welzijn op Recept. “Van de huisartsen die nog geen ervaring hebben met Welzijn op Recept wil vrijwel iedereen ermee aan de slag. Ook heeft 80% van de huisartsen de ambitie vaker welzijnsrecepten uit te schrijven. Dat is goed nieuws.”
Verbeterpunten
Voor het zover is, moet er wel iets gebeuren. “De deelnemende huisartsen geven aan dat de samenwerking tussen zorg en welzijn niet eenvoudig is, dat hier structureel overleg voor nodig is en dat monitoren en evalueren nauwelijks gebeurt”, vervolgt Miriam Heijnders. “Ook vinden wij het belangrijk de groep huisartsen die Welzijn op Recept voorschrijft te verbreden. Dat kan ook, want veel bestanddelen van Welzijn op Recept, die belangrijk zijn bij de implementatie, zijn al aanwezig. Ze worden alleen nog niet volledig uitgevoerd of er is ruimte voor verbetering.”
Doelgroep
Uit het onderzoek blijkt verder dat vrijwel alle respondenten de meerwaarde van Welzijn op Recept zien, vooral bij het tegengaan van eenzaamheid of de dreiging van een sociaal isolement. “Andere redenen om mensen welzijn voor te schrijven: het vastlopen in het leven, problemen op het werk of in de relatie of het meemaken van een ingrijpende gebeurtenis. Zich onprettig voelen in de wijk of somberheid horen we ook vaak als reden”, vervolgt Miriam Heijnders. “Dat lost de huisarts niet op. Hier kan de welzijnsorganisatie of de gemeente veel beter hulp bieden. Zij pakken die handschoen graag op, zo blijkt uit het onderzoek.”
Bevindingen: structureel overleg nodig
Wat hebben huisartsen nodig om meer welzijnsrecepten uit te schrijven? Meer tijd en duidelijke afspraken met welzijnscoaches, bijvoorbeeld over terugkoppeling. Zij willen graag zelf inzicht in het activiteitenaanbod en zien bij Welzijn op Recept een rol voor de praktijkondersteuners. Er vindt momenteel nog geen structurele evaluatie plaats met welzijnsorganisaties en hier is wel behoefte aan.
Ook welzijnsorganisaties geven aan dat er structureel overleg tussen zorg en welzijn moet komen, zeker als het aantal verwijzingen toeneemt. Verder hebben zij behoefte aan meer draagvlak onder betrokken zorgverleners en aan financiering, voor zowel cliënt- als overleguren.
Zorg en Zekerheid financiert de extra focus op Welzijn op Recept binnen de huisartsenzorg, de NZa-beleidsregel Huisartsenzorg en multidisciplinaire zorg, onderdeel Organisatie & Infrastructuur (O&I)) en de NZa-beleidsregel ‘Regionale ondersteuning eerstelijnszorg en kwaliteitsontwikkeling’. Daarnaast zet de regionale zorgverzekeraar fors in op scholing van de huisarts en andere eerstelijns zorgverleners op het gebied van Positieve Gezondheid, om het andere gesprek met patiënten te kunnen voeren.
Bevindingen: meer en beter monitoren
Aan de registratie van Welzijn op Recept-trajecten valt nog veel te verbeteren. Dat blijkt bij huisartsen nog nauwelijks te gebeuren. Slechts 11% maakt gebruik van de speciale code (ICPC code Z68; red.) om welzijnsrecepten vast te leggen. Ter vergelijking: dit gebeurt bij een verwijzing naar het ziekenhuis altijd. Vrijwel alle deelnemende welzijnsorganisaties zeggen de Welzijn op Recept-trajecten vast te leggen. Verder geeft 69% van de welzijnsorganisaties aan dat ze de keuze voor activiteiten registreren.
“Juist de registratie maakt het mogelijk beter inzicht te geven in de resultaten van Welzijn op Recept”, zegt Erik Kramer van Zorg en Zekerheid. “Ook kunnen we dan data uit zorg en welzijn aan elkaar koppelen, zodat de besparing van zorgkosten en effectieve inzet van welzijn zichtbaar wordt. Dat zal het draagvlak en de motivatie om mee te doen zeker een impuls geven. We roepen alle huisartsen en welzijnsorganisaties op hier tijd voor vrij te maken. Dat is belangrijk voor de volgende stap in het Masterplan Welzijn op Recept: Zorg en Zekerheid en het Landelijk kennisnetwerk Welzijn op Recept gaan naar aanleiding van het onderzoek actief aan de slag in een aantal gemeenten.”
De volgende stap
Samen met de huisartsen, gemeenten en welzijnsorganisaties wordt een actieplan op maat gemaakt, om beter te verwijzen naar welzijn, vertelt Erik Kramer. “We gaan met iedereen in gesprek en per gemeente kijken we wat mogelijk, wenselijk en haalbaar is. Hierbij denken ook de regio-organisaties met ons mee. Vanuit Zorg en Zekerheid en het Landelijk kennisnetwerk Welzijn op Recept is er ondersteuning via training, scholing en leren van en met elkaar, bijvoorbeeld om de afspraken vast te leggen en na te komen. Verder is er een regionaal inkoopmodel Welzijn op Recept in de maak. Er is echter ook een investering van huisartsen, welzijnsorganisaties en gemeenten nodig. Belangrijk, want zo kunnen inwoners met psychosociale problemen nog beter de voordelen van Welzijn op Recept ervaren.”